OT SİLAJI: “Baharla Birlikte Gelen Bereket…

Ot silajı, yem bitkilerinin kontrollü bir şekilde fermente edilmesiyle elde edilen yüksek besin değerine sahip bir kaba yemdir. Özellikle büyükbaş hayvancılık yapan işletmelerde rasyon dengesini sağlamak ve süt verimini artırmak için kaliteli silaj üretimi kritik öneme sahiptir. Bu yazıda ot silajı üretim sürecinde dikkat edilmesi gereken temel aşamalar, kullanılan makineler ve yem kalitesine etkilerinden bahsedeceğiz.

Hangi Bitkilerden Ot Silajı Yapılır?

Silajı yapılacak bitkiler yüksek su içeriği ve şeker oranına sahip olmalı, kolay fermantasyon sağlamalıdır. Sahada en çok kullanılan, silajı yapılan bitkiler;

• Arpa, buğday, çavdar gibi tahıllar,
• Fiğ, üçgül, korunga gibi baklagil yem bitkileri,
• Ryegrass, karamba otu gibi buğdaygil yem bitkileri,
• Karışımlar (Örneğin fiğ + arpa)
• Çayır veya mera otları

Uygun Biçim Zamanı ve Kuru Madde İçeriği Nasıl Olmalı?

Silajın kalitesini belirleyen en önemli unsurlardan birisi, silajlık materyalin en uygun zamanda hasat edilmesidir. Bu zaman, yemlik otun besin değerinin en yüksek olduğu zamandır. Genel olarak kuru madde düzeyi %30-40 bandında olduğunda biçim zamanına karar verilir. Baklagil yem bitkilerinin biçim zamanında temel kriter çiçeklenme oranıdır ve genel olarak %10-65’lik bir çiçeklenme oranı ideal kabul edilir.  Çayır ve mera otları ise erken gelişme döneminde hasat edilmelidir.

Silajı yapılacak yem bitkisinin nem düzeyinin kabul edilenden daha yüksek olduğu durumlarda, biçimden sonra tarlada soldurma işlemi yapılmalıdır. Günümüzde sıkmalı tamburlu (kondisyonlama makineleri) makineler ile biçim ile soldurma için beklemeye gerek kalmadan ideal nem oranında silaj yapılabilmektedir. Bu makineler hızlı kuruma sağladığı gibi daha az toprak bulaşması ile klostridial bulaşma risklerini en aza indirmekte ve daha kaliteli silaj yapımına olanak sağlamaktadır.

Sıkıştırma ve Kapama İşlemi Nasıl Yapılmalı?

Biçilen ot zaman kaybetmeden en geç 24 saat içerisinde siloya alınmalı ve sıkıştırılmalıdır. Silaj yapımı sırasında sıkıştırma gücü önemlidir. Yüksek kalitede fermantasyon sağlamak için silaj içerisinde hava bırakılmaması gerekir. Sıkıştırma etkinliği metreküp alana sıkıştırılan silaj materyalinin kg cinsinden değeri ile ifade edilir ve bu değerin yüksek olması istenir. İyi sıkıştırılamayan, hava almış silajlar yeterli düzeyde fermantasyona maruz kalamayacağından ötürü besin maddelerinde kayıplar meydana gelir. Bu silajların kalitesi ve sindirilebilirliği düşük olacaktır. Bu durum da hayvanda bir takım sindirim, verim ve metabolik problemlere yol açabilir.

Ot silajlarında fermantasyon koşulları hızlıca sağlanmalıdır. Hızlı pH düşüşünü sağlayıp laktik asit üretimini artırmak amacı ile yapım esnasında inokulantlar kullanılabilir.

Silaj yapımı tamamlandıktan sonra üzeri mutlaka hava geçirmeyen naylon örtüler ile kapatılmalı, üzerine ve silo kenarlarına kum torbası, araç lastiği gibi ağırlıklar konulmalıdır.

Hayvanlarımıza Ne Zaman Yedirelim?

Ot silajları fermantasyon süreci tamamlandıktan sonra yani silaj yapıldıktan 3-4 hafta sonra hayvanlara yedirilmelidir. Ancak ideal olarak 6-8 haftalık bir bekleme süresi, silaj kalitesinin oturması ve istenmeyen fermantasyon ürünlerinin azalması açısından daha iyidir.

Silajı yapılır yapılmaz hemen yedirmek birtakım riskleri de beraberinde getirir. Fermantasyon sürecini tamamlamamış silajda pH yüksek kalabilir ve silajda istenmeyen mikroorganizmalar çoğalabilir. Bu durumda böyle bir silajı tüketen hayvanlarda iştah azalması, ishal, gazlı şişkinlikler ve asidozis gibi sindirim problemleri görülebilir.

Pratikte, acil kaba yem ihtiyacının olduğu bazı durumlarda silaj olgunlaşmadan hayvanlara verilmektedir. Bu tip durumlarda en azından ilk 15-20 gün beklemek şartıyla, silajın üst katmanlarından kontrollü bir şekilde yedirilmeye başlanabilir. Ancak genellikle bu risklidir ve çoğu kez sindirim problemlerine yol açar. Bu tip durumlarda silaj analizleri dikkatli yapılmalı ve pH değeri 4.2’nin altına düşmeden kesinlikle tükettirilmemelidir.